وزیر راه و شهرسازی مدیریت ناوگان، برنامه‌ریزی برای برقراری مسیرهای پروازی، تامین سرمایه در گردش، حفظ نیروی انسانی و مدیریت هزینه‌ها را از جمله چالش‌های صنعت هوانوردی در کشور دانست و گفت: برای افزایش سودآوری هوانوردی باید به سمت نظام «هاب اند اسپوک» و برقراری پروازهای کانکشن برویم.
محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی در نشست دیدار با مدیران عامل شرکتهای هواپیمایی و هلی‌کوپتری کشور، با مهم توصیف کردن صنعت هوانوردی گفت: ما یک کشور خاص و فوق‌العاده پراستعداد برای داشتن یک هوانوردی مقتدر و با عزت و آبرو هستیم.
اسلامی با اشاره به تحریم‌های صنعت هوانوردی کشور ادامه داد: بالاخره کشور ما کشوری است که انقلاب کرده و مهم ترین خواست انقلاب نیز استقلال بوده است. استقلال ما توسط استکبار جرم است و به همین دلیل با ما مقابله می‌کند؛ بنابراین ما هر ساز و کاری که انتخاب می‌کنیم باید متوجه باشیم که در چه فضایی کار می‌کنیم.
وی افزود: از بدو پیروزی انقلاب تا کنون همیشه صنعت هوایی ما تحریم بوده است. چه بسیار افرادی که در آمریکا به علت فروش قطعه به ایران دستگیر و زندانی شده‌اند. ما در تحریم با خودباوری و با یک حرکت غیرتمندانه توانسته‌ایم این صنعت را حفظ کنیم، اما امروز از وضع مطلوب فاصله داریم؛ هم ایرلاین‌ها دچار مشکلاتی هستند و هم مردم شکایت دارند.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به نارضایتی مردم از خدمات صنعت حمل‌ونقل هوایی گفت: ما روزانه انبوهی از شکایت‌های مردمی را دریافت می‌کنیم. همچنین با انبوهی از تذکرات نمایندگان مجلس و سوال از وزیر مواجه هستیم.
وی ادامه داد: روزانه انبوهی از تقاضا برای پرواز دریافت می‌کنیم. هیچ پرواز داخلی نیست که ضریب اشغال پایین داشته باشد. مردم در هر شرایط اقتصادی متقاضی هستند، بنابراین مهم است که نظم و انضباطی در هوانوردی ما حاکم باشد. لذا باید کاری کنیم که مردم لذت و شرکت‌ها سود ببرند.
تقاضا برای AOC نشانگر سودآور بودن هوانوردی است
وزیر راه و شهرسازی در ادامه کسب سود را لازمه فعالیت شرکتهای هواپیمایی دانست و گفت: کسی نذر ندارد که شرکت تاسیس و سرمایه‌گذاری کند. بالاخره سرمایه‌گذاری باید بهره داشته باشد. وظیفه ما به عنوان حاکمیت این است که این شرایط را فراهم و تسهیل کنیم.
وی ادامه داد: نظام حمل و نقل هوایی ما نیاز به ارتقا و تغییر نگرش دارد. وضعیت فعلی قابل قبول نیست. لذا باید مطالعات دقیق‌تر انجام و تغییراتی انجام شود.
اسلامی در توضیح علت نیاز به تغییر نگرش و ارتقای صنعت هوانوردی کشور گفت: ما از دهه ۷۰ باید نظام حمل و نقل هوایی خود را به یک نظام «هاب اند اسپوک» تبدیل می‌کردیم، اما این کار را نکردیم. آن موقع شاید دو شرکت داشتیم، امروز ۱۴ شرکت داریم. تقاضا نیز برای AOC هر روز به دست ما می‌رسد.
وی تعداد درخواست‌ها برای تاسیس شرکت هواپیمایی را نشانه سودآور بودن این صنعت دانست و افزود: اگر این صنعت زیانده است و جذابیت ندارد، پس این همه تقاضا برای AOC به چه دلیل ایجاد شده است؟ اگر کسی که درخواست AOC می‌دهد، محاسبه اقتصادی داشته و قطعا شرایط کشور را نیز سنجیده است.
این عضو کابینه دوازدهم ادامه داد: مهم است که سیاست‌های ما شفاف باشد، برنامه پابرجا داشته باشیم و آن را تغییر ندهیم. در سازمان هواپیمایی کشوری قطعا باید این دستور العمل، سیاست‌ها و شیوه‌هایی که تصویب شده یا تصویب می‌شود را با خرد جمعی تدوین کنیم. انجمن شرکتهای هواپیمایی عصاره وجود شرکتهای هواپیمایی کشور است. انجمن باید راه حل های خلاق ارائه دهد. اگر خلاقیت نداشته باشیم، طبیعی است که دچار بحران می‌شویم.
ضرورت پرهیز از تنوع هواپیما در ایرلاین‌ها
وزیر راه و شهرسازی مشکلات ایرلاین‌ها را در ۵ حوزه طبقه‌بندی کرد و گفت: دو نکته که وجود دارد، اصل سرمایه و اصل هواپیما است. طبیعی است شرکتی که کلکسیونی از انواع هواپیما دارد، نمی‌تواند سودآور باشد. وقتی تنوع هواپیما وجود دارد و برای هر کدام یک نظام پشتیبانی متفاوت نیاز است، طبیعی است که هزینه‌ها بالا می‌رود.
وی ادامه داد: هیچ اشکالی ندارد که ایرلاین‌ها هواپیماهای خود را با هم معاوضه کنند و سیستم را سامان دهند. دلیلی ندارد که ما با هم پرهزینه و چالشی رقابت کنیم.
اسلامی افزایش بهره‌وری شرکتهای هواپیمایی را برای تکمیل دستاوردهای آزادسازی نرخ بلیت هواپیما ضروری دانست و گفت: زمانی در شورای هواپیمایی کشوری، چالش آزادسازی قیمت‌ها را پیش رو داشتیم، با مصیبت زیادی توانستیم آزادسازی را در برنامه پنجم مصوب کنیم. کار طاقت فرسایی بود. اکنون با توجه به شرایطی که وجود دارد، باید برای بازدهی شرکتهای هواپیمایی سیاست گذاری کنیم.
این عضو کابینه دوازدهم سپس به محدودیت ورود هواپیماها با سن تقویمی بالا به کشور اشاره کرد و افزود: به دلیل هجوم هواپیماهایی به کشور که تنها می‌توانند انبار قطعه باشند، در بحث خرید هواپیما محدودیتی برای سال ساخت اعمال شد.
وی ادامه داد: وقت این نیست که برای تغییر آن قیود مذاکره کنیم. در سال ۲۰۱۹ هستیم و هر هواپیما یک دوره و زمان پروازی دارد. اینکه یک هواپیمای در آستانه بازنشستگی را وارد کشور کنیم عاقلانه نیست. اما اگر گزینه خاصی وجود دارد که سن تقویمی آن بالاست اما کم کارکرد است و قابلیت پرواز دارد، می‌تواند به شورا معرفی شود و در مورد آن بررسی صورت بگیرد.
اسلامی با اشاره به اینکه ایرلاین‌ها باید از پراکندگی نوع هواپیما در ناوگان خود پرهیز کنند، گفت: بهتر است شرکتی که سه نوع هواپیما دارد، با شرکتی که ۵ نوع هواپیما دارد، هواپیماهای خود را تعویض کنند. اگر یک شرکت بتواند با یک نوع هواپیما کار کند، موفق‌تر است؛ به این ترتیب هزینه‌ها کاهش یافته و عملکرد بهبود می‌یابد و بهره‌وری سرمایه حاصل می‌شود.
تامین سرمایه در گردش برای ایرلاین‌ها
وزیر راه و شهرسازی در ادامه به ضرورت پوشش تمام مسیرهای هوایی اشاره کرد و گفت: من نمی‌توانم جواب مردم را ندهم. ما حداقل ۱۰ استان داریم که پرواز ندارند یا پروازهایشان بسیار کم است. ساکنان این استان‌ها حق دارند از من سوال کنند. ما باید با تنظیماتی هاب‌ها را شکل دهیم و پروازهای داخلی و خارجی را به صورت «هاب اند اسپوک» انجام دهیم.
وی ادامه داد: ما باید بتوانیم ترکیبی از پروازهای داخلی و خارجی را برای پروازهای خود شکل دهیم. این کمک می‌کند که هر ایرلاین بتواند سهم بازار بیشتری در اختیار داشته باشد و در عین حال شهرهایی که بدون پرواز هستند را به زنجیره پروازها اضافه کند.
اسلامی مساله سرمایه در گردش ایرلاین‌ها را مشکل سوم شرکتهای هوایی خواند و گفت: شما باید بتوانید این سرمایه را در اختیار بگیرید. اکنون زحمات طاقت‌فرسا و استرس‌ها و بحران‌های اداره شرکتهای هواپیمایی با شماست، سرمایه نیز متعلق به شماست ولی لذت برای شرکت‌هایی است که چارتر می‌کنند.
وی ادامه داد: باید برای ایرلاین‌ها یک سرمایه در گردش در نظر بگیریم که ناچار نشوند برای پول نقد، پروازهای خود را به شرکتهای چارتر کننده بفروشند.
این عضو کابینه دوازدهم در اختیار داشتن یک برنامه پروازی ثابت و پایدار را یک الزام خواند و افزود: یکی از راه‌های به چرخش درآوردن چرخ صنعت هوایی، استفاده از تور و تورگردانی که ترکیبی از آژانس، ایرلاین و هتل باشد، است. این کاری است که دنیا می‌کند. جاذبه‌های گردشگری فراوانی در کشور وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان صنعت هوایی را به حرکت درآورد.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه سرمایه‌ها و زیرساخت‌هایی مانند فرودگاه بم اکنون بلااستفاده مانده‌اند، گفت: چرا جاذبه‌های خود را فعال نمی‌کنیم. چرا نمی‌توانیم گردشگران کشورهای منطقه را که به گردشگری و زیارت در ایران علاقه‌مندند جذب کنیم؟
وی ادامه داد: می‌توان میثاق‌نامه‌ها و توافق‌نامه‌هایی را با انجمن‌های تورگردانان و هتل‌داران به امضا رساند. این کار ظرفیت پروازها را پر می‌کند. این روش ضریب بهره‌برداری از هواپیما را افزایش خواهد داد.
اسلامی با اشاره به قصد وزارت راه و شهرسازی برای تامین سرمایه در گردش ایرلاین‌ها گفت: سرمایه در گردش شما قطعا قابل تامین و واگذاری است و می‌توان از محل قانون بودجه برای این منظور اقدام کرد.
باید از مهاجرت نیروی انسانی جلوگیری کرد
وزیر راه و شهرسازی مساله نیروی انسانی را یکی دیگر از حوزه‌هایی که باید در صنعت هوانوردی به آن توجه شود، بر شمرد و گفت: نیروهای فنی، عملیاتی و خلبانان ما سرآمد هستند. ما باید بتوانیم نیروی انسانی خود را حفظ کنیم. باید کاری کنیم که جذابیت‌ها را با عملکرد خوب ایجاد کنیم. به هر صورت ریزش نیروی انسانی وجود دارد، اما نظام مدیریتی ما باید جذابیت ایجاد کرده و ریزش و رویش‌ها را مدیریت کند.
وی ادامه داد: نیروهای فراوانی آموزش دیدند و بیکارند، از آن سو بسیاری از نیروی انسانی فعال در حال ترک کشور هستند. مانند بسیار رشته‌های دیگری که بی‌حساب و کتاب نیرو آموزش داده شده است، در حمل و نقل هوایی نیز این اتفاق افتاده است.
اسلامی خروج نیروی انسانی از کشور را ناشی از یک برنامه هدفمند برای تحریم صنعت هوایی ایران دانست و گفت: همان نیرویی که در فرودگاه‌ها به ما سوخت و خدمات هندلینگ نمی‌دهد، قصد دارد با جذب نیروی انسانی ما پروازهای کشور را قطع کند. این یک خط صهیونیستی است و پشت آن نیز نیروهای منافق قرار دارند که برای بی اعتبار کردن کشور تلاش می‌کنند.
وی ادامه داد: برای جذب و حفظ نیروی انسانی باید یک سیستم ساماندهی داشته باشیم که سرخوردگی به بار نیاورد و انگیزه‌ها را تقویت کند.
این عضو کابینه دوازدهم هزینه‌های ایرلاین‌ها را به عنوان مشکل پنجم صنعت هوانوردی توصیف کرد و گفت: مسائل مربوط به ارز، هزینه‌های فرودگاهی، قیمت و اقدامات ستاد تنظیم بازار، از این دست موارد است.
اسلامی با اشاره به اینکه ایرلاین‌ها می‌توانند با معرفی بانک‌های عاملی که از پرداخت ارز نیمایی خودداری می‌کنند، این مشکل را پیگیری کنند، ادامه داد: قائده این است: درآمد و هزینه ایرلاین‌ها باید بر پایه ارز نیمایی باشد. امکان ندارد از شما بخواهند بلیت را به نرخ ارز نیمایی بفروشید، اما به شما ارز نیمایی تعلق نگیرد.
وی ادامه داد: در مورد اقدامات سازمان تعزیرات و ستاد تنظیم بازار، باید گفت که وظیفه سازمان تعزیرات مقابله با گرانفروشی است و تنها مرجع اعلام گرانفروشی، به عنوان تنظیم کننده بخش هوایی سازمان هواپیمایی کشوری است. قائده و قانون این است. اگر اقداماتی غیر از این صورت گرفته قابل پیگیری است. همچنین مشکلات مربوط به عوارض و مالیات را سازمان هواپیمایی کشوری و معاونت حمل‌ونقل پیگیری خواهند کرد.
وزیر راه و شهرسازی از برنامه‌ریزی برای تامین سرمایه در گردش ایرلاین‌ها خبر داد و گفت: با این اقدام، امسال برای نوروز باید متفاوت و قوی برنامه ریزی شود که مردم حداقل دغدغه را داشته باشند.
اسلامی به مساله تاخیرها نیز اشاره کرد و افزود: تاخیر اگر اجتناب پذیر است، باید از آن اجتناب شود و اگر نیست باید به مردم اطلاع رسانی شود. اکنون بسیار مهم است که رضایت مردم حفظ شود.
وی ادامه داد: نوع پاسخگویی به مردم نیز بسیار مهم است. هم در فرودگاه، هم پیش از فرودگاه و هم در طول پرواز، باید به مردم پاسخگو بود. هرچند مردم معمولا شکایتی از رفتار پرسنل پروازی ندارند، لیکن کسانی که در فرودگاه‌ها هستند عموما با مردم صحبت نمی‌کنند و بابت خطاها عذرخواهی نمی‌کنند.
اسلامی به حقوق مسافر در قبال تاخیرها اشاره کرد و گفت: دستور العمل مشخصی درباره تاخیرات وجود دارد و مسافر از این بابت حقوقی دارد. باید متناسب با زمان تاخیر، حقوق مسافر رعایت شود، اما این حقوق رعایت نمی‌شود. اگر این حقوق رعایت نشود، تخلف صورت گرفته است. رعایت این حقوق منوط به شکایت مسافر نیست و در هر صورت باید رعایت شود. همین اقدامات نارضایتی مردم را تشدید می‌کند و بحران اجتماعی و امنیتی ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: مساله دیگر امور جامه‌دان است. تاخیر در تحویل جامه‌دان غیرقابل قبول است. اکنون سیستم مانیتورینگ وجود دارد، باید با کسانی که نارضایتی ایجاد می‌کنند، برخورد کرد.
ضرورت برقراری پروازهای کانکشن
وزیر راه و شهرسازی در ادامه سخنان خود، کمبود هواپیما در کشور را یک معضل بر شمرد و گفت: امروز ۲۲۰ فروند هواپیما در کشور پرواز می‌کنند. به راحتی می‌توان گفت که با توجه به تقاضا، ۶۰ تا ۷۰ فروند کسری هواپیما در کشور وجود دارد.
اسلامی افزایش تعداد ایرلاین‌های کشور را به صلاح ندانست و افزود: اینکه به تعداد شرکتهای هواپیمایی اضافه شود، به نظر من مناسب نیست. با هم متحد شوید، چند شبکه اتحادی تشکیل دهید، مسافر همدیگر را منتقل کنید، در مسیرها به هم کمک کنید، این کمک می‌کند که پروازها بازدهی اقتصادی و عملیاتی بیشتری پیدا کنند.
وی ادامه داد: نکته مهمی که در کشور وجود ندارد، پروازهای کانکشن است، این در حالی است که پروازهای کانکشن می‌توانند سود ایجاد کنند. اگر نظام «هاب اند اسپوک» پیاده شود و کانکشن‌ها ایجاد شود، سود صنعت هوانوردی افزایش خواهد یافت.
این مقام مسئول راه‌اندازی پروازهای داخلی در شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) را یک ضرورت دانست و گفت: انشاالله این شهر فرودگاهی توسعه پیدا می‌کند و پروازهای داخلی نیز در آنجا شکل بگیرد که هزینه اضافی برای انتقال هواپیما از مهرآباد به آنجا صورت نگیرد و کانکشن هم ایجاد شود.
وی ادامه داد: این امکان باید فراهم شود که مسافر از هر نقطه ای بتواند با پرواز مستقیم یا غیرمستقیم به نقطه دیگر برود. در این صورت فرودگاه‌ها نیز فعال خواهند شد و تقاضا برای فرودگاه اضافه نیز از بین می‌رود. در آن صورت مسافر می‌داند که با صرف زمانی مشخص، به فرودگاه خواهد رسید و از آنجا به هر نقطه‌ای در داخل یا خارج از کشور امکان پرواز دارد.
اسلامی در انتها گفت: اتصال شهرهای داخلی با پرواز کانکشن یک کار نرم‌افزاری و مدیریتی نیاز دارد و انجمن می‌تواند این اقدام را انجام دهد. به عنوان مثال اکنون استان سیستان و بلوچستان، ۵ فرودگاه دارد، اما برنامه مناسبی پروازی در این فرودگاه ها وجود ندارد. با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان این مشکل را مرتفع کرد.