سطح زبان انگلیسی که خلبانان و مراقبان پرواز باید بدانند به اندازه کافی حرفه ای نیست و در نتیجه اشتباهات و سوءتفاهم های بسیاری در مکالمات رادیویی بین خلبانان و مراقبان پرواز روی می دهد. این یافته ها نتیجه بررسی های سازمان هواپیمایی کشوری بریتانیا است که به تازگی منتشر شده است. بیشتر اطلاعات استفاده شده در این بررسی ها از گزارش های محرمانه ای که خلبانان و مراقبان پرواز داده اند به دست آمده است.
در این گزارش آمده است: خلبانانی در فضای پروازی بریتانیا پرواز می کنند که زبان انگلیسی شان در حدی که سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری مشخص کرده است نیست. از سوی دیگر مراقبان پرواز در کشورهای دیگر که با هواپیماهای ثبت شده بریتانیایی در تماس هستند نیز زبان انگلیسی مناسبی ندارند به عبارت دیگر سطح زبان انگلیسی آنها کمتر از کمترین سطحی است که ایکائو تعیین کرده است.
این گزارش می افزاید که نبود مهارت لازم در زبان انگلیسی ویژه مکالمات رادیویی و هم چنین سوءتفاهم دیگری که ناشی از کمبود تسلط کافی به زبان انگلیسی است می تواند به سوانح یا حوادث هوایی منجر گردد. با اجرای آموزش های لازم و افزودن سطوح ایمنی در سامانه مراقبت پرواز از بروز رویدادهای ناگوار جلوگیری شده است.
بنابراین سازمان هواپیمایی کشوری بریتانیا بر افزایش سطح زبان انگلیسی و اقدامات پیشگیرانه در بروز سوانح هوایی مرتبط با زبان انگلیسی تاکید کرده است. به همین دلیل مهارت زبانی نیز به همان اندازه سایر موارد در هواپیمایی نقش بسیار مهمی در ایمنی پرواز خواهد داشت.
البته در گذشته سازمان هواپیمایی ایالات متحده بررسی های گسترده ای در این زمینه انجام داده بود که با دیدگاه بررسی های بریتانیا تفاوت دارد. سازمان هواپیمایی کشوری بریتانیا اظهار می دارد به خاطر نزدیک بودن این کشور به سایر کشورهای اروپا که زبان مادری شان انگلیسی نیست بررسی های این سازمان از دیدگاههای متفاوتی صورت گرفته است. زیرا اروپائیان زبان انگلیسی را با فرهنگ غالب زبان مادری شان صحبت می کنند که می تواند سوءتفاهم هایی را به وجود آورد.
در حال حاضر یک بانک اطلاعات به نام "گزارش اجباری رویدادها" در سامانه سازمان هواپیمایی کشوری بریتانیا وجود دارد که کارشناسان ایمنی هوایی ایرادهایی را از آن عنوان کرده اند زیرا در این گزارش به جزییات اتفاق اشاره نمی کند در صورتی که اگر جزییات بیشتری پرسیده شود خیلی بهتر می توان عوامل رویدادهای ایمنی را طبقه بندی و در نتیجه آنچه را که به خاطر مشکلات زبانی بوده است مشخص کرد.
مواردی مانند: آیا استفاده نامناسب از اصطلاحات مکالمات رادیویی یا سرعت بیش از حد صحبت کردن پیغام های پی در پی و پیچیده مراقب پرواز یا سایر موارد مربوط به سوءتفاهم های ناشی از نبود زبان مادری یکسان بین خلبان و مراقب پرواز گفته می شود که بررسی ریشه ای هر کدام از این موارد می تواند به راه حل های مناسبی بیانجامد.
گزارش سازمان هواپیمایی کشوری تلاش ها و اقدامات جدیدی را پیشنهاد می کند که می تواند موانع موجود در سطح مهارتی زبان انگلیسی در میان مراقبان پرواز وخلبانانی که زبان مادری شان انگلیسی نیست را برطرف سازند. در ضمن به ایکائو نیز پیشنهاد شده است تا اصطلاحات تازه ای را به مکالمات استاندارد هوایی بیفزاید مانند تابش نورهای لیزر به طرف هواپیما و موارد اضطراری پزشکی. در ضمن کشورهای عضو ایکائو نیز باید راهکارهای لازم را برای افزایش سطح زبان انگلیسی کسانی که در هواپیمایی فعالیت می کنند ارایه دهند. در نتیجه باید مشخص گردد که آیا افزایش سطح زبان می تواند باعث افزایش سطح هوشیاری و آگاهی نسبت به محیط و فضای کاری مانند پرواز بیانجامد. آیا این افزایش تا چه حد می تواند ایمنی پرواز را افزایش دهد؟
در ضمن برای مشخص کردن عوامل فرهنگی و نقش این عوامل در سوءتفاهم های زبانی مشخص گردد. گاهی وقت ها اختلاف فرهنگی می تواند جمله گفته شده را در نظر دریافت کننده توهین آمیزجلوه دهد. در صورتی که شاید در فرهنگ زبانی گوینده چنین مفهومی نداشته باشد.
ارزیابی گزارش های اجباری
تعداد 267 گزارش محرمانه رویداد مربوط به سوءتفاهم زبانی در مکالمات رادیویی بررسی شده اند. این گزارش ها از ژانویه 2012 تا ژوئن 2013 ارایه شده بودند. بررسی این تعداد گزارش نشان داده است که 87 (33 درصد) از گزارش ها به سوءتفاهم زبانی ارتباط دارد در حالی که معلمان زبان انگلیسی هواپیمایی براین باورند که تعداد سوءتفاهم های ناشی از نبود مهارت لازم زبانی در مکالمات هواپیمایی بیشتر از اینهاست. هفتاد و چهار گزارش (28 درصد) تنها به بخشی از سوءتفاهم های زبانی اشاره می کند. در 172 (65 درصد) مورد نیز مشخص نیست که آیا سوءتفاهم ناشی از کاهش مهارت در زبان انگلیسی است یا کاربرد نادرست از اصطلاحات مکالمات رادیویی.
پس از بررسی های آماری می توان به دو نتیجه رسید: مشکل نبود مهارت زبانی در مکالمات رادیویی به آن حدی که تصور می شود نیست یا اینکه همه موارد به خوبی گزارش نشده اند. در نتیجه گزارش هایی که با جزییات بیشتری همراه است، کارایی بیشتری برای کارشناسان ایمنی سازمان هواپیمایی کشوری بریتانیا خواهد داشت. کارشناسان از این سازمان خواسته اند تا فرم های جدیدی را برای گزارش های محرمانه تهیه و ارایه دهند.
در همه مراحل پرواز
از میان 267 گزارش بررسی شده 98 (37 درصد) مربوط به سوءتفاهم زبانی در مکالمات رادیویی بین خلبان بریتانیایی و مراقب پرواز غیربریتانیایی می شود.
بررسی ها نشان می دهد که این سوءتفاهم در همه مراحل پروازی روی می دهد یعنی از لحظه ای که هواپیما روی زمین به حرکت در می آید تا بلند شدن ، اوج گیری و رسیدن به ارتفاع پروازی مورد نظر. درک نادرست و سوءتفاهم در مکالمات رادیویی بین خلبان بریتانیایی و مراقب پرواز غیربریتانیایی بنا به این دلایل روی داده است:
زبان نامناسب انگلیسی، استفاده کردن از اصطلاحات غیراستاندارد، لهجه غیرانگلیسی، استفاده از زبان محلی در مکالمات رادیویی، کیفیت ضعیف فرکانس رادیویی، صحبت طولانی در مرحله بسیار حساس پرواز، سردرگمی در شماره پرواز (استفاده نکردن مناسب شماره پرواز و نام شرکت) مراقب پرواز با خلبان تماس نگرفته است و مراقب پرواز به تماس خلبان پاسخ نداده است.
علاوه بر آن کسانی که زبان مادری شان انگلیسی است تصور می کنند که تنها آنها زبان کامل را صحبت می کنند و همه کسانی که زبان مادری شان انگلیسی نیست خوب صحبت نمی کنند و همواره اشتباه می کنند. در نتیجه اشکالات موجود در مکالمات رادیویی و سوءتفاهم های به وجود آمده متوجه هر دو گروه می شود: کسانی که زبان مادری شان انگلیسی است و کسانی که زبان مادری شان انگلیسی نیست. بنابراین هر دو گروه باید مسئولیت این کار را برعهده بگیرند. هر دو گروه وظیفه دارند تا با شفافیت و تلفظ مناسب پیام خود را ارسال کنند.
در نتیجه بررسیهای گزارش ها آمده است که شاید خلبانان شرکت های بریتانیایی که زبان مادری شان انگلیسی است در این سوءتفاهم های مکالمات رادیویی مقصر بوده باشد مانند: صحبت با سرعت زیاد، استفاده از اصطلاحات غیراستاندارد در هواپیمایی یا استفاده بیش از حد زبان محاوره در موارد غیرمعمول و اضطراری.
در این گزارش به انجام پژوهش های بیشتر تاکید شده است تا نقش کاهش در مهارت زبان در ایمنی پرواز بیشتر آشکار شود. آموزش های پیشرفته تر برای خلبانان و مراقبان پرواز شامل راهکارهایی در جهت بهبود برقراری ارتباط در شرایط غیرمعمول از جمله راه حل های کارساز به شمار می آید. در ضمن به کسانی که زبان مادری شان انگلیسی است باید تفهیم و آموزش داده شود تا دریابند که زبان انگلیسی مکالمات رادیویی به نوعی با زبان مادری شان متفاوت است و باید دقت بیشتری داشته باشند.
تعداد 69 (26 درصد) گزارش به مشکلات برقراری ارتباط بین مراقبان پرواز بریتانیایی و خلبانان غیرانگلیسی اشاره می کند. حتی در یک مورد زبان انگلیسی خلبان در سطح بسیار ضعیفی گزارش شده است. در این گزارش به ملیت خلبانان غیرانگلیسی یا کشور صادر کننده گواهی نامه خلبانی آنها اشاره نشده است.
خلبان و کارکنان زمینی
بیست و یک (11 درصد) گزارش ها مربوط می شد به سوءتفاهم مکالمه رادیویی بین خلبان و کارکنان زمینی (شخص فنی که پای پرواز است) از این میان 15 درصد به خلبان انگلیسی و کارکنان فنی غیرانگلیسی و 14 درصد به خلبان انگلیسی با کارکنان زمینی انگلیسی مربوط می شود.
از دیگر موارد عنوان شده دشواری زبان عنوان شده است که برقراری ارتباط در جهت حل مشکل فنی یا عملیاتی به وجود آمده را بسیار دشوار می نماید. از جمله این مشکلات عبارتند از: چوب چرخ ها راه عبور هواپیما را مسدود کرده اند، برگرداندن هواپیما به خط پرواز بدون مجوز و پس از رفع یک اشکال فنی برقراری ارتباط بین شرکت هواپیمایی و مقام کشوری.
این گزارش ها خالی از پیامدهای نامناسب و تهدید برای ایمنی نخواهند بود. نبود یک ارتباط شفاف و خالی از تردید بین خلبان و کارکنان زمینی که هواپیما را برای حرکت آماده می کنند، می تواند تهدید بزرگی برای ایمنی پرواز باشد.
برای همه کارکنان زمینی که با هواپیما سرو کار دارند تعیین یک سطح زبان اهمیت فراوانی دارد.
مشکلات تجهیزات
در 55 گزارش به مشکلات دریافت و بازگو کردن پیام مکالمه رادیویی با مرکز مراقبت پرواز اشاره شده است. در 42 مورد به خطای مراقب پرواز و در 13 مورد به خطای خلبان می پردازد.
تعدادی از این خطاهای مربوط به بازگو کردن / تکرار کردن پیام های مراقبت پرواز مربوط می شود به: خطای استفاده از شماره پرواز یا علامت ثبت نامناسب پرواز/ هواپیما، ارتفاع پرواز نامناسب، باند نامناسب و بیشترین خطاهای مربوط به گذشتن از ارتفاع پروازی.
لهجه و کمبود مهارت لازم در زبان انگلیسی نیز باعث بروز مشکلاتی شده است. اگر چه پس از رد و بدل کردن چند پیام مشکل رفع شده است ولی در صورت بروز مشکلی پیچیده تر احتمال داشت پیامدهای وخیم تری به دنبال داشته باشد.
بسیاری از خطاها مربوط به قطع کردن پیام های رادیویی به وسیله کس دیگر (یعنی در حالی که یک مکالمه رادیویی در جریان است کس دیگری بدون توجه به این مسئله سعی دارد تا در همین فرکانس صحبت کند که در این صورت پیام ها به صورت مخدوش ارسال خواهد شد ) می شود و آنچه که شنونده انتظار داشت بشنود، چیزی نیست که گفته می شود. از دیگر موارد گفته شده در این گزارش ها سوءتفاهم در برقراری ارتباط ناشی از لهجه فرانسوی ها به هنگام صحبت کردن به زبان انگلیسی و دو زبانه صحبت کردن است. یعنی مراقب پرواز با خلبان فرانسوی به زبان فرانسه و یک لحظه بعد با خلبان بریتانیایی انگلیسی صحبت می کند.
دشواری در فهمیدن لهجه مراقبان پرواز نیز از جمله موارد گزارش شده است که بیشترشان به این شهرها تعلق دارد: بانکوک، پاریس،دهلی، قاهره، بارسلون.
یکی از راهکارهای خوب در مقابله با این مشکل و دست کم کاهش آن آشنا کردن خلبانان با لهجه های گوناگون انگلیسی است. به این ترتیب خلبانان می دانند که با چه لهجه ای روبرو خواهند شد و تمیز دادن حرف ها و واژه ها برایشان آسانتر خواهد بود.
رعایت نکردن
بسیاری از معلمان زبان انگلیسی هواپیمایی و هم چنین کارشناسان ایمنی هواپیمایی بر این باورند که کمترین حد زبان انگلیسی در جامعه هواپیمایی به خوبی اجرا نمی شود زیرا مشاهده شده که سطح 4 زبان انگلیسی به کسی که توانایی کمتری دارد داده شده است.
اگر چه اصطلاحات مکالمات رادیویی ایکائو کامل نیست و در رویارویی با موارد غیرمعمول استفاده از زبان محاوره برای مکالمه خلبانان انگلیسی زبان با مراقب پرواز انگلیسی مشکلی به وجود نمی آورد ولی می تواند برای یک طرف که انگلیسی زبان نیست نامفهوم باشد.
گزارش موارد غیرمعمول مانند تابیدن نور لیزر به هواپیما دشواری هایی را به همرا ه دارد. در شهرهایی مانند مادرید، بارسلون، شرم الشیخ، میلان و کازابلانکا خلبانان نتوانسته اند تابش لیزر را به مراقبان پرواز اطلاع دهند زیرا آنها با سطح زبان کم خود متوجه گفته های خلبان نمی شدند.
حتی در یکی از موارد خلبان مجبور می شود خودش در همان فرکانس تابش نور لیزر را به خلبانان دیگر اطلاع دهد. در یک مورد دیگر در مادرید مراقب پرواز متوجه پیام نمی شود، خلبان دیگری که اسپانیایی می دانست گزارش خلبان بریتانیایی را برای مراقب پرواز به اسپانیایی ترجمه می کند.
شرح نقص فنی نیز می توان مشکل آفرین باشد زیرا در شرح نقص فنی هواپیما اصطلاحات مکالمات رادیویی ویژه ای وجود ندارد.
از سوی دیگر معنی و کاربرد اصطلاحات مکالمات رادیویی در ایکائو باید با آنچه که در بریتانیا و ایالات متحده به کار می رود هم خوانی بیشتری داشته باشد تا در درک معنی دقیق هر کدام تردیدی ایجاد نشود.